Eén van de belangrijkste technische aspecten binnen de landschapsfotografie is de compositie. Een goed gekozen compositie geeft de foto kracht. Maar hoe doe je dat en waar moet je op letten? Wat zijn veel gemaakte fouten en dilemma’s? In deze blog ga ik in hoe je een krachtige foto krijgt door een juiste compositie te kiezen.
Eén van de eerste fouten binnen landschapsfotografie is het alleen gebruiken van een groothoeklens. Door een groothoeklens te gebruiken breng je weliswaar de wijdse omgeving beter in beeld, maar door juist op een detail in te zoomen, kan de foto krachtiger worden. Alle aandacht wordt dan meer naar het object gericht, waardoor de foto krachtiger wordt. Het gevolg van een (ultra)groothoeklens te gebruiken kan zijn dat een mooie, spectaculair landschap in een plat stukje landschap verandert. Met andere woorden; het object valt weg, er is geen duidelijke rustpunt in je foto.
Een goede compositie heeft alles te maken met de keuze van je lens. Elke lens heeft zijn eigen specifieke eigenschap. Met een telelens wordt het beeld in elkaar gedrukt. Dit heeft gevolgen voor je dieptewerking. Een groothoeklens laat veel meer de omgeving van je object zien. Een foto van Kinderdijk wordt krachtiger als je de molens in hun omgeving laat zien, omdat sterk inzoomen op één molen een plat beeld geeft.
Een tweede aangenomen vanzelfsprekendheid is dat landschappen gefotografeerd worden in ‘landschapstand’; oftewel: in een liggend formaat. Echter kan het de foto krachtiger maken als je voor de portretstand kiest (staand formaat). Met name met een mooie lucht kan dit krachtig werken. Hierdoor krijg je het gevoel dat de mooie lucht ‘over je heen trekt’ en je zo overweldigd. Een foto in de portretstand kan ook de kleinheid van je object benadrukken. Door juist nadruk op de lucht te leggen, valt de grootheid van de voorgrond weg.
Vaak wordt ‘krampachtig’ vastgehouden aan de compositieregels, zoals ‘regel van derden’ of ‘de gulden snede’. Hoewel dit handige hulpmiddelen zijn, kan het gevaar ontstaan dat je vast komt te zitten in deze hulpmiddelen. ‘Het moet toch eenmaal zo?’ is een veel gehoorde opmerking tijdens mijn workshops. Mijn wedervraag is dan ‘van wie moet het zo?’ Dat het vaak in vakbladen aangehaald wordt, wil nog niet zeggen dat het zo moet. Het is een hulpmiddel, maar geen ‘must’. Zelf hou ik sporadisch rekening met de ‘regel van derden’ en de ‘Gulden snede’. Zelf hanteer ik veel liever ene viervlak verdeling. Ik verdeel mijn compositie in vier vlakken en zorg dat elk vlak van mijn foto interessant genoeg is. Daarbij is het van belang dat een functionele leegte ook interessant is. Durf gerust af te wijken van deze hulpmiddelen. Plaats de horizon bij een mooie weerspiegeling gerust in het midden, waardoor een mooie symmetrie ontstaat. Wijk daarom gerust af van de ‘regels’.
Maar waardoor krijg je wel een krachtige compositie? Eén van de hulpmiddelen is rekening houden met de dieptewerking. Een foto is en blijft een tweedimensionaal beeld. Onze hersenen beoordelen een foto ook als zodanig. Echter bestaan er trucen om onze hersenen te ‘foppen’. Door dieptewerking in je foto te plaatsen krijgen je hersenen de indruk dat er diepte in de foto moet zitten. Maar hoe doe je dat? Tijdens de workshops die ik geef, zie ik regelmatig dat deelnemers ‘iets op de voorgrond plaatsen’, met als reden dat hierdoor diepte gecreëerd wordt. Dit is zeker een optie, al is het wel belangrijk om af te vragen of het element op de voorgrond ook een toegevoegde waarde heeft in je foto of dat het juist eerder afleid. Leid een element de aandacht van je onderwerp af, dan geeft het geen krachtige foto.
Er zijn drie technieken waardoor je een goede dieptewerking in je foto kun krijgen: lijnen in je foto, herhaling en verhouding. Diagonale lijnen in je foto geven de foto een dieptegevoel. Denk maar aan het bekende voorbeeld van een spoorlijn. De rails blijft evenwijdig van elkaar, maar hoe verder je kijkt, hoe meer de rails naar elkaar toe lijkt te gaan. Dit kun je in een foto ook toepassen. Ook herhaling is een belangrijke techniek om dieptewerking in je foto te krijgen. Het heeft enigszins raakvlakken met ‘verhoudingen’. Denk bijvoorbeeld in Kinderdijk aan de vijf molens op een rij langs het water. Of aan een laan met aan beide kanten bomen. Door de herhaling vormt in onze hersenen de gedachte dat er diepte in de foto moet zitten. De raakvlak met ‘verhouding’ is dat hoe verder je kijkt de molens of de bomen kleiner lijken te worden. Echter weet onze hersenen dat een molen ongeveer even groot moet zijn. Een kleinere molen wordt dan door onze hersenen eerder gezien als een molen ver weg, dan als een ‘echt kleinere molen’.
In het stukje hierboven heb ik enkele misverstanden en mijn tips omtrent een krachtige compositie voor landschapsfotografie omschreven. Heb je interesse om bovenstaande in de praktijk te leren, kijk dan naar het aanbod workshops.
Reactie schrijven